ریزش ها و رویش ها در هر نظام و ساختار می تواند معیاری برای سنجش موفقیت آن بشمار آید به نحوی که چنانچه ریزش ها بیشتر از رویش ها باشد در حرکت ها و رفتار ها می باید تامل بیشتری داشت.

حوادث و رویدادهای سال های اخیر بویژه از پس برگزاری یک انتخابات چه در سال های آخر دهه هفتاد، چه سال 1384 و خصوصا پارسال که به دنبال خود باعث ریزش نیروهایی شد، دو نوع واکنش را به همراه داشته است بخش عمده ای که اغلب هم مردم اند از سر دلسوزی دلشان به دلیل ریزش سفره نشینان انقلاب به درد آمد و شاید هم با سئوالاتی در این خصوص مواجهه شدند اما عده ای دیگر که یا مغرضند و یا ناآگاه این ریزش ها را نوعی ضعف برای انقلاب و بعضا انحراف انقلاب و نظام از مسیر خود می دانند غافل از اینکه نظام هایی که بر محور ارزش های الهی شکل می گیرد از ویژگی ثبات و دوام برخوردارند و محدودیت های مادی و انسانی نمی تواند آنها را دستخوش انحراف سازد.

با این حال ریزش ها و رویش ها در هر نظام و ساختار می تواند معیاری برای سنجش موفقیت آن بشمار آید به نحوی که چنانچه ریزش ها بیشتر از رویش ها باشد در حرکت ها و رفتار ها می باید تامل بیشتری داشت.

این شرایط در جمهوری اسلامی آن هم در آستانه پایان سی و دومین سال عمرآن چگونه است؟ 

چند نکته مقدماتی: 

1- باید توجه داشت که سیر تحولات تاریخی در جوامع مختلف نشانگر نوعی فراز و فرود در عوامل انسانی پدید آورنده آن است که می توان از آن به ریزش و رویش در سیستم نیز تعبیر نمود و انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از مهمترین تحولات قرن اخیر نیز از این قاعده مستثنی نیست.

2- انقلاب اسلامی به عنوان تحول بزرگ تاریخی با ریزش ها و رویش هایی همراه بوده است، به این معنی که به تدریج در اعتقادات برخی نخبگان نسبت به ارزش ها و آرمان های انقلابی بی میلی ایجاد شده و در عوض نخبگان زیادی را انقلاب به سمت خود جذب و یا تربیت نموده و ثمرات و برکات زیادی هم که از آن ها می توان به عنوان رویش های عینی یاد کرد در پی داشته است.

3- وجود رویش ها در هر نظام سیاسی نشانه پویایی آن نظام بوده و اینکه یک نظام و حرکت اجتماعی می تواند خود را باز تولید کند به سبب رویش های موجود در آن نظام است.

این موضوع از آن جهت اهمیت پیدا می کند که ریزش و رویش عمدتاً در سطح خواص جامعه اتفاق می افتد و تاثیرگذاری آن به مراتب بیشتر از تاثیرات سایر گروه ها است، خواصی که می توانند سیاسی، علمی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشند.

4- موضوع ریزش ها و رویش ها مربوط به زمان کنونی جمهوری اسلامی ایران نیست بلکه از آغاز انقلاب و در مقاطع مختلف اتفاق افتاده است.از همان زمانی که پس پیروز انقلاب اسلامی موضوع نوع نظام حکومتی مطرح شد ریزش ها آغاز گردید.

شکل گیری جمهوری اسلامی در فروردین 1358 باعث ریزش گروه هایی مثل لیبرال ها، کمونیست ها و برخی دیگر گروه ها شد که در زمان انقلاب به هر دلیلی با انقلاب همراه شده بودند.

پس از آن ترکیب قانون اساسی، حاکمیت اصل ولایت فقیه در قانون اساسی و کشور، ریزش ها و رویش های زیادی در سطح نخبگان داشت.

نحوه مواجهه با غرب از جمله آمریکا و تسخیر لانه جاسوسی، تحولات سال 60 و آغاز جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران نیز باعث ریزش ها و رویش هایی شد که اختلاف نظرها در خصوص ادامه جنگ بویژه بعد از آزاد سازی خرمشهر از آن جمله اند.

نحوه عملکرد دولت سازندگی و دولت اصلاحات بویژ حوادث تیرماه 1378، ریزش ها و رویش هایی در پی داشت تا جایی که رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه 26/9/ 1378 به طور مفصل این موضوع را مورد بررسی قرار دادند و فرمودند: « شما به صدر اسلام نگاه کنید، ببینید آن کسانى‏که در دوران غربت اسلام و غربت على، از امیرالمؤمنین دفاع کردند، چه کسانى بودند؟ اینها سابقه‏داران اسلام نبودند.

سابقه‏ داران اسلام، جناب طلحه و جناب زبیر و جناب سعدبن‏ابى وقّاص و امثال این ها بودند، بعضى از این ها على را تنها گذاشتند، بعضى از این ها در مقابل على ایستادند.

این ها ریزش ها بودند. اما رویش کدام است؟ رویش، عبداللَّه‏بن‏عبّاس است؛

محمّدبن‏ابى‏بکر است؛ مالک اشتر است؛ میثم تمّار است. اینها رویش هاى جدیدند.

این ها که در زمان پیامبر نبودند، اینها در همان دوران غربت اسلام روییدند، این ها نهال هاى تازه‏اند.

ببینید یک مالک اشتر در همه تاریخ اسلام چقدر موثر است. بله؛ ممکن است کسانى ریزش پیدا کنند که البته مایه تاسف است، وقتى به امیرالمؤمنین شمشیر زبیر را دادند، گریه کرد. همان‏طور که گفتم، غصه دارد.

غصه دارد کسانى ریزش پیدا کنند که یک روز پاى سفره انقلاب، پاى سفره امام زمان، پاى سفره اسلام و قرآن نشستند و نان و نمک اسلام را خوردند؛ اما در کنار آن ریزش ها، مالک اشترها هستند؛ عبداللَّه‏بن‏عباس ها هستند. امیرالمؤمنین هرجا در میدان هاى جنگ احتیاج به زبان داشت، عبداللَّه‏بن‏عباس مى‏رفت و امیرالمؤمنین را یارى مى‏کرد.

هرجا احتیاج به شمشیر داشت، مالک اشتر بود. مثل مالک اشتر، مثل عبداللَّه‏ بن‏عباس، مثل محمّدبن‏ابى‏بکر - مثل این رجال - نه یکى، نه ده نفر، نه هزار نفر که هزاران نفر بودند. این‏طور نیست که شما خیال کنید حالا چهار نفر آدمى که از راه برگشتند و نیرویشان تمام شد، معنایش این است که نیروى این گردونه عظیم تمام شده است. نه آقا؛ بعضی ها در بین راه قوّه‏شان تمام مى‏شود. بله؛ ضعیفترها وسط راه آذوقه‏شان تمام مى‏شود.»

این ریزش ها و رویش ها در سال های اخیر هم اتفاق افتاد خصوصا از سال 1384 به بعد و به دنبال اتفاقاتی که پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم بوجود آمد و بخشی از دامن جامعه را فتنه آلوده کرد، ریزش ها و رویش ها بیشتر به چشم آمد و سئوالات و ابهاماتی بوجود آورد.

بنابراین انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن در عمر32 ساله اش با ریزش ها و رویش های بزرگی از جمله حذف رئیس جمهور و قائم مقام رهبری مواجهه بوده است و در یک مورد رویش هم حضور بیش از 40 میلیون نفر در انتخابات ریاست جمهوری دهم را که بیش از دوبرابر میزان مشارکت مردم در همه پرسی قانون اساسی در سال 1358 است را تجربه کرده است.


اما این رویش ها در چه زمینه هایی و در چه سطحی بوده است ؟ آیا همه چیز را باید سیاسی دید ؟ یا رویش ها در حوزه های داخلی و بین المللی محقق شده و در حال تزاید است.

مقام معظم رهبری به صورت مکرر این موضوع را یادآوری نموده اند در همین حوادث اخیر هم به نکات مهمی اشاره داشتند ایشان در دیدار با مسئولان شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی(29/10/88) با اشاره به ریزش ها و رویش های انقلاب اسلامی فرمودند: «نسل جوان کنونی و جوانانی که حتی پیروزی انقلاب اسلامی و مقاطع مهم آن را ندیده اند نوخاسته ها و رویش های انقلاب هستند که در مقایسه با نسل جوان اول انقلاب بسیار بهتر و هوشیارانه تر عمل می کند.»

ایشان در دیدار با اعضای اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا نیز پیرامون همین موضوع فرمودند: «رویش های انقلاب دو برابر ریزش ها است .»

بنابراین اشاره ای هرچند کوتاه به برخی از مهمترین نشانه های رویش نظام اسلامی می تواند براطمینان خاطر دلسوزان نظام بویژه مردم ایران و دوستاران انقلاب اسلامی در اقصی نقاط جهان بیفزاید و از شیطنت مغرضان و معاندان بکاهد.

1- رویش‌های علمی:

یکی از محورهای مهم رویش ها، رویش های علمی بعد از انقلاب به خصوص دهه اخیر است که از مهم ترین آنها دانش بومی فن آوری هسته ای است که جهانیان را شگفت زده کرد و برغم فشارهای بین المللی این تلاش متوقف نشد و جوانان کشور با تکیه بر اعتماد به نفس و انگیزه های متعالی خود به این دستاورد مهم دست یافتند و هر روز هم گام جدیدی برمی دارند گامی های که باعث شده چرخه سوخت از صفر تا صد بومی شود و به افتخاری ملی بدل گردد.

از دیگر موارد قابل اشاره سلول های بنیادین است که ایران را در بین هشت کشور صاحب این فناوری قرار دارد و بارها مورد اشاره مقام معظم رهبری قرار گرفت به گونه ای که زمانی که دکتر کاظمی آشتیانی از موسسین مرکز پژوهشی رویان فوت کرد، معظم له در پیام تسلیتی به صراحت وی را از رویش های انقلاب دانستند.

پرتاب ماهواره امید توسط ایران، برخورداری از تکنولوژی های موشک ماهواره بر و تولید آن و اخیرا ساخت ماهواره توسط دانشجویان نیز سبب شد تا کشورمان وارد باشگاه کشورهای صاحب این تکنولوژی شده و وجهه خود را در سطح بین المللی ارتقاء دهد.

حضور مؤثر جوانان ایرانی در نمایشگاه های اختراعات جهانی و کسب مدال المپیادهای جهانی که یک نمونه آن موفقیت قطعی در این المپیاد پارسال که از 25 مهر تا 5 آبان به میزبانی ایران برگزار شد، است . در آن المپیاد ایران توانست در بین 20 کشور رتبه نخست را از آن خود کند.

گرایش روزافزون به حضور در دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهش های علمی از دیگر نشانه ها رویش های علمی است. بطوری که جمعیت دانشجویی کشور اکنون بیش از3 و نیم میلیون نفر است که بر این اساس شاخص دانشجو به بیش از پنج هزار نفر در صد هزار نفر می رسد.

بنابر اعلام وزارت علوم کشور در تمامی شاخص های آموزش عالی از قبیل افزایش پذیرش دانشجو، اصلاح هرم هیأت علمی دانشگاه ها، افزایش بودجه دانشگاه ها، مقالات ISI، افزایش تعداد دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و موارد مشابه پیشرفتی جهشی نسبت به دوره‌های گذشته داشته است.

براساس آمار موجود تعداد کل مراکز آموزش عالی از 1300 مرکز در سال 83 به حدود دو هزارو 500 مرکز رسیده است که این آمار نشان دهنده رشد بالای 60 درصدی تعداد مراکز آموزش عالی کشور از سال 83 تا‌کنون است.

با افزایش تعداد کل اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، تعداد مقالات دانشمندان ایرانی در نمایه بین المللی ISI در سال 2009 به حدود 20 هزار مقاله رسید و ایران در منطقه بعد از ترکیه رتبه دوم را کسب نمود.

در این میان دانشمندان ایرانی در زمینه علوم پایه پیشرفت قابل توجهی داشته اند. موضوع رتبه بندی ایران در جایگاه علمی جهان در طول سال های اخیر از جهش مناسبی برخوردار بوده است.

در رشته شیمی، رتبه 32، در رشته فیزیک رتبه 46، در رشته زیست شناسی رتبه 56، در رشته علوم زمین رتبه 51 و در رشته ریاضی و آمار رتبه 45 را دارا هستیم.

ایران در 92 کشور تولید کننده موثر علم شیمی رتبه 32 را به خود اختصاص داده که رتبه ای بلند مرتبه است، رتبه ایران در رشته فیزیک در میان 117 کشور، 46 است.

نکته مهم در این رویش ها این است که بستر این رویش ها به مدد اهمیت دادن نظام اسلامی به علم و دانش فراهم شده است و این مسئله سبب شده تا دانشمندان و مبتکران جدیدی برخاسته از فضای فکری- فرهنگی انقلاب رشد کنند.

به خصوص در دهه اخیر که مقام معظم رهبری بر جهش علمی و جنبش نرم افزاری تاکید فراوان داشتند این رشد کاملا محسوس بوده است.

2- رویش های فرهنگی و اعتقادی:

از دیگر محورهای مهم که در بحث رویش ها می توان به آن اشاره کرد، رویش های فرهنگی و اعتقادی است.

در پژوهشی که توسط مرکز مطالعات دینی جوانان انجام شده 5/93 درصد جوانان اعتقادات دینی را باور دارند و 7/59 درصد جوانان اعمال مذهبی و مناسک خود را به صورت جمعی انجام می دهند که از این میزان 5/23 درصد بیشتر اوقات و 8/16 درصد کمتر شرکت می کنند.

حضور پررنگ جوانان در اعتکاف از دیگر نشانه های رویش های اعتقادی است.

در حالیکه سال های قبل اعتکاف به صورت کمرنگ و تنها در مساجد محدودی برگزار می شد در سال 1388 حدود 500 هزار معتکف در 2400 مسجد اعتکاف نمودند که بیش از 70 درصد معتکفین را جوانان تشکیل می دادند و از این تعداد 34 هزار نفر دانشجو و 15 هزار دانش آموز بودند.

تربیت نسل نواندیش دینی در حوزه ها، دانشگاه ها، مراکز هنری و سینمایی که با آگاهی از زمان و مکان و تلفیق علم و ایمان توانسته اند موتور انقلاب را به حرکت در آوردند از دیگر رویش های اعتقادی جامعه اسلامی است که خلاء ریزش ها را پرکرده و قطار انقلاب را سرعتی مضاعف بخشیده است.

حضور موثر جوانان دانشجو و طلبه در دوره های جهادی، بسیج دانشجویی، بسیج اساتید، تولیدات سینمایی فاخر مذهبی و تاریخی از دیگر رویش های اعتقادی قابل ذکر می‌باشد.

3- رویش‌های سیاسی:

یکی دیگر از محورهای مهم رویش های انقلابی که بیشتر خودنمایی می کند رویش های سیاسی است که تربیت نخبگان سیاسی تاثیرگذار در حوزه ها و دانشگاه ها که گاه بالاترین مدارج ترقی سیاسی را طی کرده و توانسته اند در عرصه های داخلی و بین المللی موفقیت هایی را برای کشور به ارمغان آورند و از ارزش های متعالی انقلاب اسلامی دفاع کنند، از مهمترین شاخص های این محور است به گونه ای که در این محور که به ظاهر ریزش وجود داشته هر کدام از این رویش ها نه تنها خلاء این ریزش را پرکرده که حتی افتخارات رویش های جدید از نسل قدیم آن بیشتر نیز بوده است.

افزایش مشارکت سیاسی یکی از شاخصه های عینی رویش های سیاسی است که آخرین آن حضور در انتخابات دهم ریاست جمهوری بود که بالغ بر 40 میلیون نفر یعنی بیش از 85 درصد مردم در انتخابات شرکت کردند. رشد شاخص های مشارکت در کشور که در برگزاری حدود سی انتخابات و همه پرسی نمود دارد و رشد 300 درصدی مشارکت سیاسی مردم در برخی نقاط کشور از جمله در استان های مرزی مثل استان کردستان که از مشارکت کمتر از 20 درصد در سال های اولیه انقلاب به مشارکت 80 درصدی هم نزدیک شده است نشان از استمرار حضور سرزنده و با بصیرت مردم و به ویژه جوانان در رویدادهای مربوط به انقلاب اسلامی از جمله حماسه نهم دی و راهپیمایی بی نظیر 22 بهمن پارسال که دشمنان کشور و نظام را شگفت زده کرد ، ثابت می کند که نسل جدید در راه دفاع از ارزش های انقلابی، رویشی مضاعف داشته است.

حتی به بیان رهبر معظم انقلاب این حضور نسل جدید از حضور نسل اول انقلاب در دفاع از آرمان های انقلاب اسلامی اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که علاوه بر شور و احساس از عقلانیت نیز برخوردار است.

این افزایش مشارکت که نشان از ثبات نظام اسلامی دارد به معنای اعتماد عمومی به نظام تلقی می شود و همین اعتماد عمومی سبب می شود تا نظام اسلامی بتواند بر بحران ها غلبه کرده و تهدید ها را تبدیل به فرصت کند.

به طور مثال جنگ تحمیلی و حوداث پس از آن از قبیل 18 تیر و حوادث پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری به واسطه مشارکت موثر رویش های جدید تبدیل به فرصتی برای تثبیت نظام شد.

در بعد بین المللی نیز الهام بخشی انقلاب اسلامی سبب شده تا جنبش های حزب الله و حماس و سایر نهضت های آزادی بخش با تأثیر پذیری از انقلاب ایران، دشمنان اسلام را وادار به شکست نموده و اهداف انقلاب را درصدور ارزش های متعالی آن محقق سازند.

کمتر تحلیل گری است که  حرکت ها و قیام های صورت گرفته در منطقه خاورمیانه بویژ در کشورهای عربی واسلامی شمال آفریقا را نتیجه دیدگاه ها و موفقیتی برای نظام جمهوری اسلامی نداند،

موفقیت هایی که کمر استکبار جهانی را خم کرده و رویش عظیم، ریشه دار و پایدار در سرزمین های اسلامی بوجود آورده است و دیر یا زود ریشه سلطه و اشغال گری را از بین خواهد برد.

در دیگر ابعاد نیز شاخص های فراوانی برای اثبات افزایش رویش های وجود دارد از جمله در عرصه های ورزشی که نمونه آن یکه تازی ایران به عنوان نماینده موفق غرب آسیا در مسابقات اخیر چین و کسب مقام چهارمی این مسابقات و فاصله 10 تا 15 رتبه با دیگر کشورهای منطقه است.

اینگونه است که مقام معظم رهبری بارها در سخنان خود رویش های انقلاب را بسیار بیشتراز ریزش های دانسته و آن را مایه امیداواری جامعه اسلامی قلمداد کرده اند.

امیدواری که منطبق بر واقعیت های کشور و نظام اسلامی است و چشم انداز روشنی را پیش رو ایران اسلامی قرار داده است، اما باید با تمام وجود تلاش شود تا ریزش ها به حدالاقل ممکن و رویش ها رشدی تصاعدی یابد.

تهران ، شبکه خبر ، تفسیر 11 بهمن 1389  13:44